Aseptik, sözlük anlamı itibariyle zararlı (patojenik) mikroorganizmalardan arındırılmış demektir. Genel olarak gıda, ilaç ve tıp alanlarında kullanılan aseptik terimi günümüzde çok büyük bir önem kazanmıştır. Gıda sektöründe özelinde, genellikle ürünlere kısa süreli yüksek ısı uygulanarak zararlı mikroorganizmalar elimine edilir. İlk olarak 1927 yılında Amerikalı bilim adamı Charles Olin Ball tarafından geliştirilen bir makine vasıtasıyla denenen ısıtma-soğutma-ambalajlama yöntemi zamanla gelişerek aseptik ürün işleme ve aseptik dolum halini almıştır. Aseptik işlenen ürünler, hızlı bir şekilde yüksek sıcaklıklara çıkarılıp 1-2 saniye içerisinde oda sıcaklığına geri düşürülür. Ardından aseptik/steril şartlarda aseptik ambalajlara dolumu yapılır. Dünya genelinde kabul görmüş, aseptik kağıt ve aseptik torba olmak üzere iki tip aseptik ambalaj vardır.

Aseptik işleme yöntemlerinden en çok kullanılanı UHT’dir. Açılımı Ultra-High-Temperature olan yöntem, dolum öncesinde ürünü aseptik/steril hale getirir. Ürüne göre değişmekle beraber genellikle 130 °C üstü sıcaklıklara kadar ürün ısıtılır. Ardından ani bir şekilde oda sıcaklığına kadar düşürülür. Bu sayede ürünün besin değeri, tat, renk ve koku gibi özellikleri korunarak zararlı bakteriler elimine edilir. Ürün, bu işlemden sonra ‘’buffer’’ tank olarak da bilinen aseptik tanklarda depolanır. Büyük ölçekli işletmeler fabrikalarda operasyonel faaliyetleri kolaylaştırmak için aseptik tankları kullanırlar. Aseptik tanklar özel olarak tasarlanmıştır ve tankın içindeki ürünün üzerinde steril basınçlı hava katmanı oluşturarak dış ortamla bağını tamamen keser. Bu sayede ürün herhangi bir ek işleme gerek kalmadan doluma hazır halde aseptik tank içinde bekler.

Aseptik olarak işlenmiş ürünlerin dolumları da aseptik koşullarda ve yine aseptik ambalajlara yapılmalıdır. Dünya genelinde aseptik kâğıt ve aseptik torba kabul görmüş iki farklı ambalaj türüdür. Aseptik kâğıt ilk olarak İsveç merkezli Tetra Pak firması tarafından geliştirilmiştir. Soğuk zincir gerektirmeden uzun süreli raf ömrü sağlayan bu ambalaj türü gıda sektörü için devrim yaratmış ve dünyanın her yerinde kullanılmaya başlanmıştır. Aseptik torbalar ise daha çok 2 litreden başlayıp 1.400 litreye kadar varan yüksek kapasiteli ürün ambalajlama için kullanılmaktadır.

Aseptik dolumla beraber ambalaj malzemesinin de aseptik olması gerekmektedir. Ambalajlar sıcak dolum, dolum öncesi buhar uygulaması, hidrojen peroksit ve perasetik asit uygulaması gibi yöntemlerle steril hale getirilir. Aynı zamanda aseptik torbalar için gama radyasyonu da kullanılır. Bütün bu yöntemlerde temel amaç ambalaj üzerindeki tüm patojenleri elimine edip ambalajı aseptik hale getirmektir.

Ambalajlandıktan sonra uygun saklama koşullarında saklanması gereken ürünler soğuk zincir gerektirmeden son kullanıcıya ulaştırılabilmektedir. Aseptik tekniklerin kullanılmasının temel avantajlarını saymak gerekirse:

• Kolay uygulanabilir.

• Patojenik mikroorganizmalar tamamıyla elimine edilir.

• Soğuk oda ve soğuk zincir gerektirmez.

• Ürünün gıda değeri, renk, tat ve koku gibi özelliklerini korur.

• Kullanılan ambalajlar daha çevrecidir.

• Raf ömrünü uzatır.

• Koruyucu kullanma gereksinimini tamamen ortadan kaldırır veya kullanılan miktarın azaltılmasına yardımcı olur.

• Enerji tasarrufu sağlar.

• Kullanılan köşeli ambalajlar sayesinde depolama alanından tasarruf sağlar.

• Aseptik torbalar ve kağıtlar hafif olduğu için nakliyesi daha kolaydır.

Aseptik tekniklerin kullanımının günlük hayata büyük kolaylıkları vardır. Bu sebeple konu hakkında araştırmalar, AR-GE süreçleri global olarak yürütülmekte ve sektör giderek büyümektedir. Muse Gıda Teknolojileri olarak aseptik proses, aseptik ambalaj ve aseptik dolum sistemleri olarak kapsayıcı bir hizmet vermekteyiz.

Aseptik Nedir?